Wyznaczanie północy zegarkiem

Question

Czy wyznaczając linię N-S przy pomocy zegarka latem nie powinno się dzielić na pół kąta między wskazówką a godziną 1, a nie jak wszędzie prawie jest napisane między godziną 12 a wskazówką?

Answer 1

Dla naszych potrzeb to niewielka różnica, ale owszem, powinno się tak robić, osiągniemy nieco większą dokładność.

W pełni dokładnie powinniśmy wyznaczać wg rzeczywistego czasu południa... ale to wyższa szkoła jazdy - trzeba wiedzieć, o  której na naszej długości geograficzne jest południe...

Comments

Dzięki. Myślę, że 13 to powinna być podstawowa wersja w poradnikach, bo jednak częściej taka metoda jest używana w okresie wiosenno-letnim. Co do błędu wynikającego z długości geograficznej łatwo go poprawić modyfikując wyznaczoną linię o różnicę naszej długości i 15st. Nie trzeba obliczać czasu południa słonecznego. Kolejny błąd wprowadza różnica pomiędzy czasem słonecznym średnim i prawdziwym, ale w okresie letnim nie przekracza ona kilku minut. W zimie gorzej do ok 15minut, czyli 3-4stopnie to już pomijalne.
Dobrze to szacuje, czy się strzeliłem?

Answer 2

Jak napisał Dominik wszystko tak naprawdę zależy od czasu południa słonecznego adekwatnego do długości geograficznej miejsca, w którym chcemy wyznaczyć linię N-S. Ponadto w okresie letnim (między ostanią niedzielą marca a ostatnią niedzielą września) w Polsce, jak i większości Europy obowiązuje czas letni, czyli faktyczne południe słoneczne jest godzinę później niż wynikałoby to z wyliczeń na podstawie jedynie długości geograficznej.

Polska leży między 14˚07' a 24˚08' długości geograficznej wschodniej a obowiązujący u nas czas to GMT+1 odpowiadający 15˚ długości wschodniej, czyli faktyczne południe słoneczne jest (zaokrąglając) o godz.:

• 12:03 czasu zimowego, 13:03 czasu letniego na zachodzie Polski
• 11:36 czasu zimowego, 12:36 czasu letniego w Warszawie
• 11:08 czasu zimowego, 12:08 czasu letniego na wschodzie Polski

Z powyższego wynika, że uśredniając nasze położenie w Polsce najlepiej byłoby dzielić kąt na pół między bieżącą godziną a połową między 12 a 1, co raczej jest uciążliwe. Praktycznie używa się godz. 12 lub 1 (13), co zakładając porę letnią i położenie gdzieś w środku Polski daje podobny błąd, tj. ok. 1/2 * 1/2 * 1/12 * 360 = 7,5˚.  Jeżeli chcemy mieć wersję uniwersalną niezależną od pory roku to zdecydowanie godz. 12 jest lepszym kandydatem, gdzyż w okresie letnim średnio daje błąd podobny do godz. 13  za to w okresie zimowym daje błąd zdecydowanie mniejszy.