Dlaczego krajka jest piętnowana?

Question

Czuwaj!

Byłem do pewnego czasie w tym nurcie harcerstwa, które krajkę piętnowało jako zaszłość komunistycznego "betonu". Przyjąłem to na zasadzie, że krajki wprowadzono za komuny, żeby wyglądały bardziej jak krawaty, czyli poważniej dla wszystkich urzędników-instruktorów harcerskich.

Ostatnio zacząłem jednak się zastanawiać skąd krajka się wzięła?

Pobieżna lektura wikipedii i tego forum ukazała mi m.in. że:

- krajka jako obszycie ubrań zwiększające ich trwałość i ładnie wyglądające jest charakterystyczne dla kultury słowiańskiej, a więc znacznie starszej niż historia dziejów harcerstwa : p

- różne regiony w Polsce mają własne wzory krajek,

- krajka w harcerstwie była przed 39',

- w tym okresie do 39' znane były zwyczaje drużyn z krajkami zamiast chust, obozów, na których nosiło się krajki regionu, w którym odbywał się obóz, a także był pokazany przykład krajki jako pasa spinającego okrycie wierzchnie munduru harcerskiego (w tym przypadku płaszcza),

- za komuny krajki uzyskały szerszy - negatywny rozdźwięk za sprawą ich czerwonej wersji dla HSPS.

Biorąc pod uwagę głęboką, harcerską i przede wszystkim regionalną tradycję zastanawiam się, czy są jakieś przesłanki by faktycznie DZISIAJ piętnować krajki jako część umundurowania?

Wiem, że z chusty można zrobić opatrunek, albo używać jako nakrycia głowy itp. ale taki porządny kawałek pasa również da się użyć do konstrukcji noszy, prymitywnej opaski zaciskowej, albo innej przydatnej w sytuacji awaryjnej rzeczy.

Dlatego proszę o przybliżenie ewentualnych powodów dla których krajka jest źle widziana w harcerstwie. Najlepiej poparte wątkiem historycznym : )

Pozdrawiam
Serek

Answer 1

Bardzo ciekawa lektura - posty dot. krajek :). Krajka, to po prostu część stroju ludowego. W pierwszym okresie istnienia harcerstwa stała się popularną, bo odpowiadała potrzebie "spolszczania" skautingu. Działo się to w dwojaki sposób - jak już tu wspomniano poprzez wybór dla drużyny krajek regionu wędrowania, lub obozowania, lub krajki związanej z regionem drużyny. W pierwszym przypadku krajka funkcjonowała "obok" chusty. Z tą "słowiańszczyzną" i ....pogaństwem to gruba przesada ;) Może ma w sobie jakieś ziarno prawdy, jeśli elementy ludowego stroju wywodzą się z czasów przedchrześcijańskich. Trzeba by pogrzebać np. w Kolbergu. Istnienie krajek po odrodzeniu ZHP w 1956 r. determinowała tradycja starych drużyn - istnieje do dziś. Co do krajek dla kadry - funkcjonowały obok zielonych krawatów, jeśli kadra miała w swym kręgu, lub chciała zaakcentować swe środowisko - głównie przy mundurach polowych. I tak jest do dzisiaj w niektórych środowiskach. Czerwone krajki hsps - z tym np. w Krakowie skutecznie walczyliśmy, odmawiając w szczepach starszoharcerskich /dziś wędrowniczych/ zmiany mundurów i zdjęcia chust. Stąd "mechanizm obronny" wobec CZERWONEJ krajki.  Jednak trzeba pamiętać, że ten PROGRAM hsps, piaskowe bluzy i...krajki w regulaminie mundurowym OCALIŁY harcerstwo w szkołach średnich - bo władze ograniczyły wiek przynależności do ZHP do 16 lat. Władzom partyjnym wydawało się, że hsps to odrębna organizacja ideowo-polityczna. Niestety część kadry etatowej tak to traktowała, choć  tradycyjne środowiska "się oparły".

Answer 2

Nie jestem w stanie odpowiadać za osoby które tworzyły regulamin mundurowy w 2005, albo ujednolicały go ostatnio, ale mogę przedstawić swoje przypuszczenia na ten temat:

1: Przytłaczająca część drużyn nosi i nosiła jednak chusty, nie krajki. Dlatego też wydaje mi się że żeby nie tworzyć jakiś dodatkowych wyjątków, "tradycji nad regulaminami" w 2005 określono że harcerze noszą chusty i tyle, zostawiając krajki dla instruktorów. W końcu na ujednolicaniu pewnych "ram i schematów" opierała się tamta reforma mundurowa, dążąca do stworzenia jakiegoś konkretnego wizerunku ZHP jako organizacji. Nie mam dostępu do starszych regulaminów mundurowych, więc nie wiem jak wyglądała ta kwestia wcześniej.

2: Czemu przytłaczająca większość drużyn nosi chusty i nosiłaby nawet gdyby regulamin dopuszczał krajki jako barwy drużyn? Bo chusty są po prostu tańsze i pozwalają na większą różnorodność. 4 Żywioły sprzedają obecnie 7 rodzajów krajek, Skaut i WGL też po 5. I nie za bardzo da się coś więcej wykombinować poza tymi możliwościami w przeciwieństwie do chusty: te da się zszywać, obszywać, zadrukowywać, wykonywać z kompletnie innego materiały kupowanego na metry. I wszystko to jest względnie prostą czynność w porównaniu do samodzielnego tkania krajek.

Więc wydaje mi się że krajki są obecnie nie tyle piętnowane (czy ktoś w obecnych czasach spotkał się ze stwierdzeniem że to "HSPSowy krawat"? Bo jak nie) co zapomniane. Wg. mnie po prostu jako względnie droga rzecz (w porównaniu do chust) po prostu zeszła na margines ze względów praktycznych i stała się "dodatkowym zamiennikiem chusty dla instruktorów którzy nie mają zbytnio chusty którą mogliby nosić".

Comments

HSPS to jedno, ale były też chyba inne powody historyczne – w latach 80. i 90. krajki  były chętnie noszone przez instruktorów struktury, przez co ukształtowało się skojarzenie z „harcerskim urzędnikiem”. A że z estetycznego punktu widzenia krajka wygląda jednak i sztywniej, i nieco „cepeliowo”, drużyny generalnie nie przejawiały zainteresowania.

Historia sprzed II WŚ nie zmienia tu za dużo, bo przez te 100 lat bardzo zmieniły się standardy ubioru. Wystarczy spojrzeć, że B-P standardowo chodził w mundurze z krótkimi spodniami, a dziś taki ubiór u 50-latka wygląda baaardzo dziwnie...

Answer 3

Dokładnie jak piszesz, krajka wywodzi się z kultury Słowian (można o tym przeczytać tu - slowianskibestiariusz.pl). Przez długi okres czasu wszystko co "pogańskie" było piętnowane w celu wykrzewienia tych wierzeń. Niektóre z tych nieszkodliwych tradycji nadal są usuwane w cień i napiętnowane. Możliwe, że dlatego właśnie ludzie starają się unikać krajki.